De islam is tegenwoordig volop in het nieuws. Kennis van de islam is dan ook belangrijk om de wereldpolitiek te begrijpen. In deze lezing wordt een inleiding gegeven op de islam als religie: wie was Mohammed, waarom is Mekka een heilige stad en hoe zit het met Soennieten & Sjiieten? Verder is er aandacht voor de geschiedenis van de islam en voor de prachtige kunstwerken die de islamitische cultuur heeft voortgebracht. De islam begon rond 610 na Chr. Op dat moment kreeg de profeet Mohammed bezoek van de aartsengel Gabriel die hem de koran openbaarde. Dit was zeker niet de eerste keer dat God zijn woord aan de mensen verkondigde. Eerder had hij aan bijvoorbeeld Mozes (Musa) en Jezus (Isa) hetzelfde gedaan. De blijde boodschap was door de mensen echter verkeerd begrepen en daarom vond God het noodzakelijk een laatste profeet uit te kiezen: Mohammed. Mohammed is de Sleutel der Profeten. Het is voor ons belangrijk te weten dat de islam voortbouwt op het jodendom en christendom. Alle drie de godsdiensten zijn de godsdienst van Adam & Eva, Noach & de zondvloed en aartsvader Abraham. Nadat Mohammed in 632 overleed verspreidde de islam zich razendsnel en ontstond er een wereldrijk dat zich uitstrekte van Zuid Spanje tot aan Afghanistan. Islamitische rijken kwamen en gingen, maar wat ze allemaal met elkaar gemeen hadden was het besef dat de aarde mooi was, een afspiegeling van de hemelse schoonheid die de mensen te wachten stond. In de kunst van de islam staat het streven naar perfectie dan ook centraal. De schitterende gebouwen en kunstwerken die dat opleverde zijn een van de grootste verworvenheden van deze bijzondere godsdienst.
Met het Noorderkwartier bedoelen we Noord-Holland boven het IJ. In het Noorderkwartier lagen in de 17de eeuw zeven steden: Alkmaar, Enkhuizen, Hoorn, Medemblik, Monnickendam, Edam en Purmerend. Door de handel op het Oostzeegebied kwamen deze steden in de 16de eeuw al tot grote bloei. De handel bracht de inwoners verder in contact met het opkomend protestantisme. Het Noorderkwartier werd diepgaand beïnvloed door deze – in de ogen van de katholieke koning van Spanje – ketterij. De steden van het Noorderkwartier speelden in de vroege jaren van de 80-jarige oorlog tegen Spanje dan ook een belangrijke en leidende rol. Enkhuizen was bijvoorbeeld de eerste Hollandse stad die de kant van Willem van Oranjes koos in de opstand tegen Spanje. Er was de Spanjaarden veel aangelegen het gebied te heroveren en zo begon de legendarische belegering van Alkmaar. De stad weerstond het beleg en met het ontzet van Alkmaar op 8 oktober 1573 begon de victorie voor de opstandige Nederlanden. De 80-jarige oorlog legde de steden van het Noorderkwartier geen windeieren. Rond 1600 groeiden de economieën explosief en de steden breidden zich op grote schaal uit; nieuwbouwwijken verrezen rond de oude middeleeuwse stadskernen, havens werden gegraven en de steden werden verfraaid met prachtige nieuwe gebouwen. De Gouden Eeuw van het Noorderkwartier was aangebroken.
Wie tegenwoordig over het Forum Romanum loopt of de resten van de keizerlijke paleizen op de Palatijn bekijkt, ziet slechts een schim van de pracht van Rome in de Romeinse keizertijd. Met een miljoen inwoners was Rome de grootste stad van het uitgestrekte Romeinse Rijk. In dat rijk leidde alle wegen naar Rome. In de eerste eeuwen van onze jaartelling onderging Rome een ware metamorfose. Keizer Augustus veranderde naar eigen zeggen Rome van een stad van baksteen in een stad van marmer. Latere keizers hebben dat werk voortgezet. Deze lezing geeft een beeld van Rome zoals ze er op het hoogtepunt van haar macht, in de vroege 2de eeuw na Christus, moet hebben uitgezien.
De traditie wil dat Sint Nicolaas, de bisschop van Myra, op 6 december 342 na Chr. is overleden. Hij werd toen herboren in de hemel en dat viert de kerk de avond ervoor. Daarom is 5 december het avondje van Sinterklaas. Sint Nicolaas heeft als geen ander wonderen verricht. In een van die wonderen heeft hij drie zeelieden uit een storm gered. Heel begrijpelijk dus dat havensteden zoals Amsterdam Sint Nicolaas kozen tot beschermheilige. In de Middeleeuwen ontstond daarnaast het typisch Nederlandse Sinterklaasfeest. Naast beschermheilige van zeelieden bracht de Goedheiligman nu ook menig kinderhart in beroering. Radicale dominees probeerden in de Gouden Eeuw de katholieke bisschop uit de harten van de kinderen te bannen, maar tevergeefs. Sinterklaas trotseert ieder jaar weer de woeste baren om ons landje met een bezoek te verblijden. Zie ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan… Maar hoe lang komt die stoomboot eigenlijk al aan en hoe zit het met de Pieten die de Sint vergezellen? Ook deze vraag mag natuurlijk niet ontbreken tijdens deze bijzondere lezing.
In deze lezing wordt het boeiende verhaal verteld van de opkomst, bloei en ondergang van de machtige metropool Amsterdam. De geschiedenis van de stad gaat terug tot 12de eeuw. Er ontstond bij de dam in de rivier de Amstel een gehucht dat spoedig uitgroeide tot een levendige Middeleeuwse stad. In 1578 sloot Amsterdam zich aan bij de opstand tegen Spanje en verruilde zo symbolisch de Middeleeuwen voor een nieuwe tijd. In de 17de eeuw werd Amsterdam de belangrijkste handelsstad van Europa. Amsterdamse handelsschepen zeilden naar alle uithoeken van de wereld. Alle handelswegen leiden naar Amsterdam. De Gouden Eeuw zorgde naast een spectaculaire economische groei ook voor een bloei op het gebied van kunst, cultuur en wetenschap. De manifestatie van Amsterdam als metropool was het nieuwe stadhuis op de Dam. Het was het grootste en duurste gebouw ooit gerealiseerd in Nederland en het werd door tijdgenoten dan ook omschreven als het Achtste Wereldwonder.